ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲ

16. ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲ

ਬਿਲਾਵਲ ਰਾਗ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਾਗ ਹੈ। ਵੈਦਿਕ ਧਰਮ ਦੇ ਹਰ ਗਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਜਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਮਿਲਾਪ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਟਾਵ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਗ 795 ਵਲੋਂ 858 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਗਾਇਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੋਟ :

1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਪਪਦੇ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 795 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 796 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ, ਪੰਚਪਦੇ ਆਦਿ ਅੰਗ 796 ਲਕੀਰ 13 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 798 ਲਕੀਰ 17 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 798 ਲਕੀਰ 18 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 801 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ, ਦੁਪਦੇ ਅੰਗ 801 ਲਕੀਰ 5 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 830 ਲਕੀਰ 13 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
5. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲੁ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 830 ਲਕੀਰ 14 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 831 ਲਕੀਰ 7 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।
6. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 831 ਲਕੀਰ 8 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 832 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
7. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 832 ਲਕੀਰ 14 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 833 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
8. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 833 ਲਕੀਰ 6 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 837 ਲਕੀਰ 7 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
9. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 837 ਲਕੀਰ 8 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 838 ਲਕੀਰ 17 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
10. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਥਿਤੀ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲੁ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 838 ਲਕੀਰ 18 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 840 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।
11. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਵਾਰ ਸਤ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 841 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 843 ਲਕੀਰ 4 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।
12. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 843 ਲਕੀਰ 5 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 844 ਲਕੀਰ 11 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
13. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਅੰਗ 844 ਲਕੀਰ 12 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 845 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
14. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਅੰਗ 845 ਲਕੀਰ 13 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 848 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।
15. ਬਿਲਾਵਲ ਦੀ ਵਾਰ ਅੰਗ 849 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 855 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।
16. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਗ 855 ਲਕੀਰ 6 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 858 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।

ਬਿਲਾਵਲ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਬਾਣੀਕਾਰ :

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ

1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ
2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ
3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ
4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ
5. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ

ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ

1. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ
2. ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ
3. ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ
4. ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ





				SHARE

				16. ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲ ਬਿਲਾਵਲ ਰਾਗ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਾਗ ਹੈ। ਵੈਦਿਕ ਧਰਮ ਦੇ ਹਰ ਗਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਜਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਮਿਲਾਪ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਟਾਵ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਗ 795 ਵਲੋਂ 858 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਗਾਇਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੋਟ : 1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਪਪਦੇ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 795 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 796 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ, ਪੰਚਪਦੇ ਆਦਿ ਅੰਗ 796 ਲਕੀਰ 13 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 798 ਲਕੀਰ 17 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 798 ਲਕੀਰ 18 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 801 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ, ਦੁਪਦੇ ਅੰਗ 801 ਲਕੀਰ 5 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 830 ਲਕੀਰ 13 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 5. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲੁ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 830 ਲਕੀਰ 14 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 831 ਲਕੀਰ 7 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। 6. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 831 ਲਕੀਰ 8 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 832 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 7. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 832 ਲਕੀਰ 14 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 833 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 8. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 833 ਲਕੀਰ 6 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 837 ਲਕੀਰ 7 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 9. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 837 ਲਕੀਰ 8 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 838 ਲਕੀਰ 17 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 10. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਥਿਤੀ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲੁ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 838 ਲਕੀਰ 18 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 840 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। 11. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਵਾਰ ਸਤ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 841 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 843 ਲਕੀਰ 4 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। 12. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 843 ਲਕੀਰ 5 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 844 ਲਕੀਰ 11 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 13. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਅੰਗ 844 ਲਕੀਰ 12 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 845 ਲਕੀਰ 12 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 14. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਛੰਤ ਅੰਗ 845 ਲਕੀਰ 13 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 848 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। 15. ਬਿਲਾਵਲ ਦੀ ਵਾਰ ਅੰਗ 849 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 855 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। 16. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਗ 855 ਲਕੀਰ 6 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 858 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ। ਬਿਲਾਵਲ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਬਾਣੀਕਾਰ : ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ 1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ 3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ 4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ 5. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ 1. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ 2. ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ 3. ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ 4. ਭਗਤ ਸਧਨਾ ਜੀ

		SHARE