14. ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ

• ਨਾਮ: ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ

• ਪੁੱਤਾਂ  ਦੇ ਨਾਮ: ਭਾਈ ਖਾਨੂੰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਨਾਨੂ ਸਿੰਘ

• ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ

• ਦਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ ਜੀ 

• ਪੜਦਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬੱਲੂ ਜੀ 

• ਕਦੋਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ: 30 ਅਗਸਤ

• ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ: ਕਿਲਾ ਫਤਿਹਗੜ ਵਿੱਚ

• ਕਿਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜੇ: ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਅਜਮੇਰਚੰਦ ਦੀ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ

ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ 30 ਅਗਸਤ ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਲਾ ਫਤਿਹਗੜ (ਉਦਾਂ ਪਿੰਡ ਸਹੇਟਾ ਦੀ ਹਦੂਦ), ਅਨੰਦਗੜ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤ, ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬੱਲੂ ਜੀ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਸਨ। ਤੁਸੀ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦਸ ਪੁੱਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਠਵੇਂ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ਸਨ। ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਡਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤ ਸਨ, ਭਾਈ ਖਾਨੂੰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਨਾਨੂ ਸਿੰਘ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭਾਈ ਖਾਨੂੰ ਸਿੰਘ ਪੰਥ ਜੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਭਾਈ ਖਾਨੂੰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੰਜ ਪੁੱਤ ਸਨ: ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਹਰੀ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਰਮ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬਿਜੈ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਦਾਸ ਸਿੰਘ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਨ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅੱਗੇ 13 ਪੁੱਤ ਸਨ। ਭਾਈ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੀ ਔਲਾਦ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪਰਵਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਪਾਸੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਪੁੱਤ ਗੁਰੂ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਨ: ਅਜਬ ਸਿੰਘ, ਅਜਾਇਬ ਸਿੰਘ, ਅਨਕ ਸਿੰਘ, ਬਚਿਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਦੈ ਸਿੰਘ। ਪਰ ਈਸ਼ਵਰ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ) ਦਾ ਹੁਕਮ ਵੇਖੋ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਭਾਈ ਬਚਿਤਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਗੁਰਬਖਸ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੀ ਪੰਥ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪਾ ਗਏ। ਜਦੋਂ 1689 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ  ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਪੰਜ ਕਿਲੇ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਸਰੋਟਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਇਸ ਫਤਿਹਗੜ ਕਿਲੇ ਦੀ ਜੱਥੇਦਾਰੀ ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ। ਸੰਨ 1700 ਤੱਕ ਇਸ ਕਿਲੇ ਦੀ ਹੁਣੇ ਤਿੰਨ ਹੀ ਬਾਹੀਆਂ ਤਿਆਰ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸਦੀ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਦੀ ਤਰਫ ਦੀਵਾਰ ਹਜੇ ਪੁਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ। 29 ਅਗਸਤ 1700 ਦੇ ਦਿਨ ਅਜਮੇਰਚੰਦ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਿਲਾ ਤਾਰਾਗੜ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਖਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਗਲੇ ਦਿਨ 30 ਅਗਸਤ ਦੀ ਸਵੇਰੇ ਦੀ ਇਸ ਕਿਲੇ ਫਤਿਹਗੜ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਵੱਲੋਂ ਕਿਲਾ ਅਧੂਰਾ ਹੋਣ  ਦੇ ਕਾਰਣ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖੂਲੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਸਾਮਣਾ ਕਰਣਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਦਿਨ ਸੱਤ ਅੱਠ ਘੰਟੇ (ਲੱਗਭੱਗ ਢਾਈ ਪਹਿਰ) ਤੱਕ ਵੱਡੀ ਹੀ ਧਮਾਸਾਨ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਇਸ ਜੰਗ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸੂਰਜ ਲੁੱਕ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਜਮੇਰਚੰਦ ਦੀ ਫੌਜਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਣ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪਾਈਆਂ। ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੱਥੇਦਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੀ ਸਨ।